Tryb rozkazujący w języku rosyjskim

Polecenie wykonania jakiejś czynności, czyli tryb rozkazujący podzielimy ze wględu na typ koniugacji.

Tryb rozkazujący dla koniugacji I

Najłatwiej utworzyć tryb rozkazujący od tematu 1 osoby liczby pojedynczej czasowników czasu teraźniejszego lub przyszłego prostego. W zależności od tego, na jaką literę kończy się temat, dodajemy odpowiednią końcówkę. Możemy wyróżnić 3 końcówki dla trybu rozkazującego, a zasady stosowania są następujące:

1. Jeśli temat czasownika w 1 osobie liczby pojedynczej kończy się na samogłoskę (w tabelce zaznaczono kolorem) to dodajemy -й. Przykładem może być czasownik играть (bawić się):

Zauważ, że prośbę czy rozkaz możesz kierować do jednej osoby lub grupy osób, dlatego podane są 2 formy trybu rozkazującego. Liczba mnoga różni się od liczby pojedynczej końcówką -те.


2. Jeśli temat kończy się na spółgłoskę, a w 1 osobie liczby pojedynczej akcent pada na końcówkę, wówczas dodajemy końcówkę -и. Podam to na przykładzie czasownika смотреть (patrzeć):

3. Jeśli temat kończy się na dwie spółgłoski, a w 1 osobie liczby pojedynczej akcent pada na temat, wówczas również dodajemy -и. Przykładem może być czasownik вспомнить (wspomnieć):

4. Jeśli temat kończy się na spółgłoskę, a w 1 osobie liczby pojedynczej akcent pada na temat, wówczas dodajemy -ь na przykład czasownik встать (wstać):

I koniugację mamy już za sobą. Pozostała nam koniugacja II:

Tryb rozkazujący dla koniugacji II tworzymy od osoby 2 liczby pojedynczej, ponieważ w 1 osobie zachodzi czasami oboczność. Ważną rolę odgrywa tu akcent w 1 osobie liczby pojedynczej.

1. Jeśli akcent w 1 osobie liczby pojedynczej pada na temat i na temacie pozostaje przez całą odmianę, wówczas dodajemy końcówkę -ь. Patrz na przykład czasownika бросить (rzucić):

2. Jeśli akcent jest ruchomy, to znaczy inny w 1 osobie liczby pojedynczej, a w pozostałych osobach jak w bezokoliczniku, to wtedy dodajemy -и jak w czasowniku сидеть (siedzieć):

Czasowniki zwrotne też tworzą tryb rozkazujący. Zasady stosowania końcówek zwrotnych są następujące: jeśli temat zakończony jest na samogłoskę, piszemy -сь, a po spółgłosce piszemy -ся. Zilustrują to przykłady:

Wydaje się to trudne, ale wcale nie jest. Odrobina praktyki wystarczy:)