Deklinacje rzeczownika - język rosyjski

Rzeczowniki w języku rosyjskim odmieniają się według trzech deklinacji. Typ deklinacji określa się na podstawie końcówki mianownika liczby pojedynczej.

Deklinacja I

Do deklinacji I należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego i rodzaju męskiego zakończone na -a, -я:

Rzeczowniki te możemy podzielić na miękkotematowe i twardotematowe. Odmiana rzeczownika miękkotematowego (czyli zakończonego na -я) na przykładzie rzeczownika ciocia wygląda nastepująco:

Podobnie będzie się odmieniał każdy rzeczownik miękkotematowy, na przykład podany wyżej rzeczownik дядя (wujek)

Odmiana rzeczownika twardotematowego (czyli zakończonego na -a) różni się końcówkami, które nie zmiękczają tematu. Przykładem może tutaj służyć odmiana rzeczownika mama:

Pojęcie twardego i miękkiego tematu jest dość proste. Trzeba tylko umieć znaleźć temat i rozróżniać samogłoski zmiękczające
i twarde.

Temat jest częścią słowa, która sie nie odmienia. W rzeczowniku mama tematem jest mam, a końcówką -a. Samogłoska a nie powoduje zmiękczenia tematu i dlatego ten rzeczownik odmienia się według odmiany twardotematowej. Każdy rzeczownik tej deklinacji zakończony na -a będzie się tak odmieniał. Wystarczy zapamiętać końcówki dla jednego rzeczownika.

Rzeczownik zakończony na -я będzie się z kolei odmieniał jak rzeczownik ciocia. Jeśli się przyjrzeć końcówkom rzeczowników
w poszczególnych przypadkach dla miękko- i twardotematowych rzeczowników, to układają się one w pary:

W deklinacji I w dopełniaczu i bierniku liczby mnogiej występuje tzw. temat zerowy, czyli pozostaje sam temat.

Deklinacja II

Do deklinacji II należą rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego. Poniżej podam ci podział w tabeli i przykładowe rzeczowniki należące do tej deklinacji:

Rzeczownik стол stół będzie się odmieniał jak rzeczownik twardotematowy i każdy rzeczownik tej deklinacji zakończony spółgłoską będzie miał takie końcówki jak poniżej:

Rzeczowniki zakończone na -ь i -й będą odmieniały się według odmiany miękkotematowej. Odmiana rzeczownika трамвай (tramwaj) wygląda następująco:

Do tej samej kategorii rzeczowników miękkotematowych należy rzeczownik конь (koń), który odmienia się podobnie do poprzedniego rzeczownika, z tą różnicą, że jest to rzeczownik żywotny i jego forma będzie się różnić w dopełniaczu i bierniku liczby mnogiej:

Przyjrzyjmy się jeszcze odmianie rzeczownika rodzaju nijakiego okno. Jest to rzeczownik twardotematowy. Odmienia się podobnie jak rzeczownik rodzaju męskiego stół:

Dość specyficzna jest odmiana rzeczownika здание (budynek). Zakończony jest on na -ие więc już samo zakończenie mówi nam, że odmiana tego rzeczownika będzie miękkotematowa. Poza tym podobnie odmieniają się rzeczowniki rodzaju żeńskiego
z I delinacji typu география, биология (geografia, biologia) itp. Popatrz, jak wygląda pełna odmiana:

Szczególną uwagę zwróć na odmianę tego rzeczownika w dopełniaczu liczby mnogiej.

Deklinacja III

Do tej deklinacji należą rzeczowniki rodzaju żeńskiego, które kończą się spółgłoską, po której występuje miękki znak. Istotne jest również jaką spółgłoską kończy się wyraz. Od niej zależy rodzaj odmiany: twardotematowa albo miękkotematowa. Przykłady rzeczowników z tej deklinacji wraz z zakończeniami poniżej:

Znak miękki, jak sama nazwa wskazuje, ma za zadanie zmiękczać spółgłoskę występującą przed nim, dlatego rzeczowniki III deklinacji odmieniają się w odmianie miękkotematowej. Rzeczowniki zakończone na ж, ш, ч, щ w liczbie mnogiej będą się odmieniały w odmianie twardotematowej, ponieważ po tych spółgłoskach nie piszemy я. Popatrz, jak odmienia się rzeczownik nieżywotny sól:

Porównaj teraz odmianę rzeczownika żywotnego mysz. Zauważ, że w liczbie mnogiej jak zwykle biernik jest taki sam jak dopełniacz. I na dodatek po temacie w liczbie mnogiej występują samogłoski niezmiękczające.